دکتر جواد منصوری اولین فرمانده سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی، درباره زمینه ها و پیامدهای اولین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی، تحلیلی صریح و روشن دارد. او جدیت و قاطعیت شهید سپهبد محمدولی قرنی در غائله کردستان را، عامل اصلی شهادت وی تلقی می‌کند و بر این باور است که اگر عمر او تداوم می یافت، می‌توانست در آوردگاههای نظامی بعدی، برای نظام نوپای جمهوری اسلامی بس مفید باشد. آنچه پیش روی دارید گفت وشنود ما با دکتر جواد منصوری درباره عملکرد شهید سپهبد قرنی در جایگاه ریاست ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی است.
□ باعنایت به سابقه ای که در تاریخ مبارزاتِ منتهی به انقلاب دارید، بفرمایید که از کی و چگونه با نام و آوازه شهید سپهبد محمدولی قرنی آشنا شدید؟ در گام نخست درباره ایشان به چه نکات و مطالبی رسیدید؟
بسم الله الرحمن الرحیم. بنده در دهه ۵۰ در زندان، درباره تاریخ معاصر مطالعاتی را انجام می‌دادم که درضمن آن، به نام مرحوم سپهبد قرنی در مورد کودتایی که قرار بود انجام بدهد، برخوردم. قبل از آن چیزی درباره افکار ایشان نمی‌دانستم. بعد از پیروزی انقلاب، هنگامی که ایشان اولین رئیس ستاد ارتش شد، کراراً می‌شنیدم پس از رهایی از زندان، اول تمایلات مذهبی پیدا کرده و بعد هم با مرحوم آیت‌الله طالقانی رابطه داشته و در نتیجه همین شناخت و آشنایی بوده که مهندس بازرگان ایشان را به عنوان رئیس ستاد ارتش معرفی کرده است.
□ از رویکرد ایشان در قبال مسئله کردستان که اندک مدتی پس از پیروزی انقلاب پیش آمد، چه برداشتی دارید؟ این رویکرد را تا چه میزان مبتنی بر واقعیات کردستان می بینید؟
ایشان معتقد بود باید در کردستان به شکل قاطعی عمل کرد تا رویکردهای جدایی طلبانه و تجزیه طلبانه گسترده نشوند. می‌گفت: باید به تمام جریانات معاند نشان بدهیم که جمهوری اسلامی قادر است در برابر هر نوع حرکت تجزیه‌طلبانه بایستد و امنیت ملی را حفظ کند، به همین دلیل هم در هفته‌های اول حرکتهای تجزیه‌طلبانه در کردستان، با قاطعیت در مقابل آنان ایستاد که البته حرف و حدیثهای زیادی را به همراه داشت، از جمله اینکه این پرسش را مطرح می‌کردند که آیا ایشان خودسرانه عمل کرده و شدت عمل به خرج داده یا این اقدامات با هماهنگی دولت موقت صورت گرفته است؟ بالأخره هم دولت موقت نارضایتی خود را از قاطعیت ایشان، با برکنار کردنش نشان داد!
□ از دیدگاه شما،علت واقعی این برکناری چه بود؟
اعضای دولت موقت معتقد بودند در مواجهه با ضد انقلاب، چنین قاطعیتی لازم نیست و چون شهید قرنی با این روش موافق نبود، او را برکنار کردند. نیروهای انقلابی به این برکناری با سوءظن نگاه می‌کردند، چون می‌دیدند عوامل خارجی در پی تجزیه ایران هستند و عدم قاطعیت دولت، آنها را جری‌تر می‌کند. دولت موقت هم هیچ وقت پاسخ صریحی به این شبهات نداد. برکناری ایشان سبب شد دست ضد انقلاب برای ایجاد شورشهای بزرگ‌تر در کردستان باز شود و درگیریها طولانی شوند و خسارات و شهدای زیادی بدهیم. به اعتقاد بنده این حرکت دولت موقت، دشمن را جری‌تر کرد و بی‌تجربگی دولت هم باعث شد معضلی که در مدت کوتاهی و با فرماندهی و درایت شهید قرنی می‌توانست خاتمه یابد، تا دهه ۶۰ طول بکشد! عراق هم بر اساس این تجربه جرئت پیدا کرد تا وارد جنگ با ما بشود. به نظر بنده علت برکناری و بعد هم شهادت ایشان، به خاطر اطلاعات وسیعی بود که ایشان از ارتش رژیم شاه داشت و غربیها می‌ترسیدند این اطلاعات افشا شوند. من برکناری شهید قرنی از ارتش و ترور مشکوک ایشان را ناشی از نگرانی غرب در مورد افشای روابط و دخالت آنها در مسائل داخلی ایران می‌دانم.
□ به نظر شما چرا امام با برکناری ایشان موافقت کردند؟ با وجود اینکه تصمیمات بعدی ایشان نشان داد که با نگاه شهید قرنی در کردستان موافق هستند؟
امام از عملکرد دولت موقت راضی نبودند، اما ترجیح می‌دادند دولت سر پا بماند تا کم‌کم ساختار لازم برای اداره کشور پا بگیرد. ایشان نمی‌خواستند بهانه به دست کسی بدهند. قصدشان این بود که زودتر انتخابات ریاست جمهوری انجام شود و دولت شکل رسمی به خود بگیرد.
□ در مقطع شهادت شهید قرنی، آیا سپاه با ارتش رابطه‌ای داشت؟
خیر، ما بیشتر کارهای امنیتی و انتظامی را انجام می‌دادیم، در حالی که ارتش با ضد انقلاب می‌جنگید. ارتباط سپاه با ارتش در حد تهیه اسلحه از آنها بود. البته مردم بسیاری از سلاحهای ضد انقلاب را به ما تحویل می‌دادند و یا اگر نیازی داشتیم از کمیته‌ها می‌گرفتیم. در آستانه استقرار سپاه بودیم که دشمن ایشان را به شهادت رساند تا به ما ضرر بزند.
□ واکنش جامعه نسبت به ترور شهید قرنی، مخصوصاً که چند روز پس از آن هم شهید مطهری ترور شدند، چه بود؟
شهادت شهید قرنی همه ما را غافلگیر کرد، اما این حسن را هم داشت که همه هوشیارتر شدیم و دانستیم دشمن ترور عناصر مؤثر انقلاب را در دستور کار خود قرار داده است، لذا به‌تدریج تدارکات لازم برای حفاظت از مقامات مسئول را در دستور کار خود قرار دادیم. اگر این کار را نمی‌کردیم، صدماتی که گروهکها به انقلاب وارد می‌کردند، بسیار هولناک‌تر از این می شد. گروه فرقان با ترورهایش، فضای دستگاهها و کل کشور را امنیتی کرد. سپاه هم آمادگی یافت که از شخصیتها و اماکن حساس مراقبت بیشتری کند. ما از ۱۲ اردیبهشت همان سال رسماً کار حفاظت را شروع کردیم، ولی امکانات و مخصوصاً تجربه‌های ما محدود بودند. اقدامات گروههای تروریستی موجب شد متأسفانه ارتباط عادی مسئولین با مردم عادی مختل شود.
□ ارزیابی شما از اقدامات شهید قرنی در مقام رئیس ستاد ارتش چیست؟
ایشان خوشبختانه با اختیاراتی که از امام گرفت توانست به‌رغم فشار گروههای مختلف برای انحلال ارتش، جلوی این کار را بگیرد و به همه افراد مکتبی ارتش هم اطمینان خاطر داد که با خیال آسوده به خدماتشان ادامه بدهند. در فضایی که خیلیها دم از انحلال ارتش می‌زنند، ایشان در آخرین روزهای عمرش به‌رغم اینکه از کار برکنار شده بود، توانست با پشتیبانی دوستانش مقدمات اعلام روز ۲۹ فروردین به عنوان روز ارتش را فراهم کند. قاطبه مردم مایل بودند از ارتش حمایت کنند، زیرا پیوستن ارتش به حرکت انقلابی خود را دیده بودند. خوشبختانه ایشان توانست روز ۲۹ فروردین را به عنوان یک نماد جا بیندازد و همه ساله شاهد اجرای مراسم باشکوهی در این روز هستیم.
□ به نظر شما علت ترور شهید قرنی چه بود؟
عمده ترین علت را قاطعیت ایشان در مسئله کردستان و نیز جلوگیری از انحلال ارتش و سر و سامان دادن به آن که همگی خلاف اهداف پلید استکبار بود می‌دانم. اگر ایشان زنده می‌ماند می‌توانست در جنگ خدمات و کمکهای شایان توجهی بکند، چون از تجربه، تعهد و ایثار فراوانی برخوردار بود. خدمات شایان، شخصیت، کارنامه و سوابق شهید قرنی ایشان را در جایگاه والایی نشانده است که هر کسی را امکان دسترسی به آن نیست.
