حمله به آرامگاه دکتر مصدق
وبسایت تاریخ ما در گزارشی به وضعیت آرامستان تاریخی که در برزخ هم‌سطح‌سازی قرار گرفته‌اند پرداخته است.
در این گزارش می‌خوانید:
* این روزها مدام خبر از تخریب سنگ‌‌قبرهای گورستان تاریخی ابن‌بابویه به گوش می‌رسد، طرح توسعه و هم‌سطح‌سازی باوجود همه مخالف‌ها و اعتراض‌های مردم و دوستداران میراث‌فرهنگی و هویت ایران همچنان ادامه دارد. اِبنِ بابُوَیْه، نخستین گورستان شهرری و دومین گورستان تهران است که بسیاری از مشاهیر و بزرگان فرهنگ و سیاست ایران در آن به خاک سپرده شدند. نام این گورستان برگرفته از نام محمد بن بابُویه معروف به شیخ صدوق یکی از فقها و دانشمندان شیعه است که آرامگاهش در قلب این گورستان آرمیده.
* ماجرای هم‌سطح‌سازی که برخی مدلی آمریکایی و برخی دیگر همچون گورستان‌های کره‌شمالی می‌خوانند، از کجا شروع شد؟ به گذشته برمی‌گردیم، زمانی که وزارت کشور از حفاظت و نگهداری این گورستان خبر داد و در سال ۱۳۷۳ دستور منع دفن مردگان را در این محدوده صادر کرد.
* از همین‌جا ماجرا شروع شد. طرح‌های بسیاری از سوی شهرداری برای عمران این گورستان پیشنهاد شد. غلامحسین کرباسچی، شهردار تهران وقت بود. در همان زمان بود که طرح «احداث باغ مشاهیر» روی میز مدیران وقت قرار گرفت.
* اجرای این طرح نیازمند از بین بردن مقبره‌ها و هم‌سطح‌سازی زمین آرامگاه ابن‌بابویه بود، پس حدود ۴۰۰ مقبره خصوصی و خانوادگی با معماری زیبا که نمادی از هنر ایران را با قدمتی طولانی به تصویر درآورده بودند، به‌طور کامل تخریب شدند.
* یکی از تخریب‌چی‌ها هنوز آن روزها را به یاد دارد می‌گوید: «به ما گفته بودند شبانه هر چه هست و نیست خراب‌کنید. تخصص من هم تخریب است. قرارداد داشتیم. بولدرزها را می‌آوردیم تا مقبره‌ها را ویران کنیم. سرایدارها گریه‌می‌کردند. مقاومت می‌کردند. بیشترشان آنجا زندگی‌می‌کردند. همه را بیرون ریختیم. گفتیم اینجا باید در مدت دو هفته ویران شود. خیلی از مقبره‌ها قدیمی بودند. گچبری‌های زیبا داشتند. ما اما به این چیزها کاری نداشتیم. باید تخریب می‌کردیم.»
* احمد ابوحمزه، ری‌شناس و استاد تاریخ می‌گوید: «به مسئول طرح گفتم چرا دو مناره اینجا زدید؟ گفت؛ خوش‌مان آمد مناره زدیم. برایش توضیح دادم، ما در شهرری از دوران ناصرالدین شاه تا به امروز، جز مقبره حرم آستان حضرت عبدالعظیم، بقیه مساجد و امامزاده‌ها تنها یک مناره داشته‌اند. شما سنت و تاریخ شهرری را شکستید. شما چون این را نمی‌دانستید این کار را کردید. تازه این مناره‌ها هیچ کاربردی هم ندارد. آن مسئول از من عذرخواهی کرد، گفت ما تحقیق نکرده بودیم. بیشتر طرح‌هایی که اجرا می‌شوند، این مشکل را دارند، بی‌هدف و بدون بررسی اجرا می‌شوند.»
* بیست‌وهفت سال است که دوستداران میراث فرهنگی و رسانه‌ها دارند فریاد می‌زنند گورستانی که در فهرست آثار ملی ثبت است و بسیاری از بزرگان این مرز و بوم در آن به خاک سپرده شده‌اند، ویران نکنید. اما این روند همچنان ادامه دارد. هنوز گفته‌های ارژنگ امیرفضلی، بازیگر سینما در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد که در گورستان امامزاده عبدالله ایستاده و فریاد می‌زند که بیش از این گورستان‌های تاریخی را تخریب نکنید. بعد از آن بود که بسیاری از مردمی که اجدادشان در این گورستان‌ها دفن بودند، تلاش کردند که وکیل بگیرند و از متولیان امامزاده عبدالله و ابن‌بابویه شکایت کنند، اما این فریادها هم به جایی نرسید.
* در تمام این مدت، وزارت میراث‌فرهنگی که مسئولیت نظارت بر طرح‌های اجرایی این گورستان را طبق قوانین جمهوری اسلامی برعهده دارد، سکوت کرده و هر بار سراغ مسئولان میراث می‌رویم جز عجز در برابر انجام وظایف‌شان پاسخی دریافت نمی‌کنیم.
* امسال بالاخره تلاش‌های مردم و رسانه‌ها باعث و بانی این شد که اعضای شورای شهر تهران به تخریب‌های ابن‌بابویه واکنش نشان‌دهند. حجت نظری، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران به اخبار منتشرشده درباره تخریب قبرستان ابن بابویه به رسانه‌ها می‌گوید: «عمدتا نگاه حاکم بر ساماندهی و یکپارچه‌سازی آرامستان‌ها، غیرفرهنگی است و مسئولان بیشتر به دنبال فعالیت عمرانی هستند تا احیای هویت.»
* حسن خلیل‌آبادی، عضو شورای اسلامی شهر تهران، ری و تجریش در این روز از مراتب برجسته تاریخ نهضت ملی یاد کرد که در آن روز همه مردم بدون جهت‌گیری سیاسی خاصی به میدان آمدند، از دولت ملی حمایت و حکومت شاهنشاهی را مجبور کردند مجددا دولت مصدق را بپذیرد و دولت مردمی را به روی کار بازگرداند. ملت ایران با هوشمندی، اتحاد و یکپارچگی در برابر ظلم ایستادند و پس از آن در ادامه استعمار و استبداد که به دنبال تفرقه در جامعه بود، منجر به کودتای بیست‌وهشتم مرداد و ثبت این روز در تاریخ شد.
* خلیل‌آبادی تصریح کرد: «در شورای شهر تهران هر دو سال بودجه‌ای را برای آرامستان‌های تهران در نظر گرفتیم که کمکی به اوقاف در این زمینه باشد، اما براساس گفته‌های مسئولان اوقاف این بودجه تاکنون پرداخت نشده است که باید این موضوع پیگیری شود.»
* البته با توجه به این صحبت‌های آقای خلیل‌آبادی هنوز برای بسیاری جای سوال است که آرامستان‌هایی که هر دو سال بودجه دارند با توجه به این شرایط آشفته باز هم باید پول به اوقاف پرداخت شود؟! آیا بهتر نیست که راهی برای ساماندهی از سوی خود شهرداری پیدا شود. شاید این بار کارشناسان با توجه به هویت تاریخی اقدام به ساماندهی این گورستان تاریخی بکنند تا شاید قبرهای آواره و سرگردان و بی‌سامان حسین فاطمی، غلامرضا تختی، رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی، علی‌اکبر دهخدا، ابوالقاسم فلسفی، محمدعلی فروغی، میرزاده عشقی، هادی اسلامی، غلامرضا اصفهانی، احمد هاشمی و بسیاری از بزرگان دیگر از آینده‌ای تاریک و بی‌هویت نجات پیدا کنند.
* این روزها باید پرسید یادمان دکتر مصدق در ابن‌بابویه چه سرانجامی پیدا کرده است و این گورستان تاریخی به چه گناهی در فهرست «میراث تخریب فرهنگی» قرار گرفته است؛ گورستانی که در کنار گورستان ظهیرالدوله در منطقه دربند تهران یکی از دو گورستان مشاهیر این شهر است. گورستان ابن‌بابویه بخش مهمی از تاریخ سیاسی و فرهنگی ایران را در سینه مدفون دارد در حالی که طی سه سال گذشته طرحی با نام همسان‌سازی (شما بخوانید «تخریب»)، زه‌کش به سینه قبرستان انداخته و با طرح همسان‌سازی و مسطح کردن گورستان، سنگ قبرهای تاریخی و مقبره‌های خانوادگی‌اش را به دست نابودی سپرده است.
