به گزارش تارنمای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، پس از هشت سال مقاومت جانانه ملت و نظام جمهوری اسلامی؛ رژیم بعثی صدام و حامیان منطقه‌ای و بین‌المللی‌اش که از این مقاومت و سرسختی جمهوری اسلامی در تحقق و استیفای حقوق مشروع خود در جنگ به ستوه آمده بودند؛ در اواخر جنگ با به‌کارگیری شیوه‌های ناجوانمردانه و خلاف حقوق بین‌الملل سعی داشتند ایران را وادار به تمکین در برابر خواسته‌های خود نمایند.

گذشته از سایر اقدامات وحشیانه و خلاف اصول حقوقی و اخلاقی تعریف شده در زمان جنگ ازجمله بمباران‌های شیمیایی گسترده مناطق جنگی و حتی غیر جنگی توسط صدام، بمباران شهرها و مناطق مسکونی و غیر نظامی ایران به‌ویژه در مقطع پایانی جنگ، ازجمله اقداماتی که اوج رفتارهای ضد حقوق بشری و انسانی و خلاف اصول و قواعد حقوق بین‌الملل بود؛ هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری ایران این بار مستقیم توسط آمریکا بر فراز آب‌های نیلگون خلیج‌فارس بود.

در ۱۲ تیر ۱۳۶۷، ناو هواپیمابر وینسنس از نیروی دریایی آمریکا در اقدامی جنایتکارانه، با شلیک دو فروند موشک به سمت هواپیمای مسافربری جمهوری اسلامی ایران که از بندرعباس عازم دبی بود، جان ۲۹۰ انسان غیرنظامی بی‌گناه را گرفت.
از آنجا که این حادثه یک فاجعه انسانی بود و بازتاب نسبتاً گسترده‌ای داشت و آمریکایی‌ها هم از عملکرد غیرانسانی خود در این منطقه آگاه بودند، ابتدا برای محدود کردن آثار منفی این اقدام در افکار عمومی جهان، مدعی شدند هواپیمای منهدم شده، نظامی بوده و چون قصد تجاوز به ناو آمریکایی را داشته و خلبان آن به هشدار داده شده بی‌توجهی کرده، هدف موشک قرار گرفته است.

آن‌ها برای کاهش پیامدهای منفی حرکت فاجعه‌آمیز خود، در گام نخست رسانه‌ها را جهت‌دهی کردند و در گام بعدی پس از آنکه مشخص شد در هنگام حادثه، هیچ هواپیمای دیگری جز ایرباس مسافربری ایرانی در آسمان نبوده است، مدعی شدند اقدامشان کاملاً دفاعی بوده است و رئیس ستاد نیروهای مسلح آمریکا هم وقیحانه اعلام کرد کشتی آمریکایی برای دفاع از خود اقدام کرده است.

در این حادثه، رهبران آمریکا از یک‌سو می‌خواستند مانع هجوم افکار عمومی به خود شوند و از سوی دیگر تمایل داشتند این نکته را به طرف ایرانی تفهیم کنند که آمریکا برای به دست گرفتن ابتکار عمل در جنگ از هیچ‌گونه اقدام فاجعه‌آمیزی علیه مردم ایران خودداری نخواهد کرد. به همین دلیل حتی، رئیس‌جمهور آمریکا هم اقدام ناو آمریکایی را اقدامی شایسته ذکر کرد.

در پی تشدید درگیری میان ایران و آمریکا پس از این حادثه و نگرانی از واکنش ایران، وزارت خارجه آمریکا به همه سفارت‌خانه‌های این کشور توصیه کرد در اقدامی احتیاطی برای مقابله با اقدام‌های تلافی‌جویانه احتمالی ایران، تدابیر ویژه‌ای را اعمال کنند و سخن گوی وزارت خارجه آمریکا هم برای فرونشاندن التهاب مردم ایران اعلام کرد: هدف آمریکا پایان دادن به جنگ ایران و عراق است و کشورش به‌هیچ‌وجه خیال دیگری با ایران ندارد.

رادیو آمریکا هم در ۱۷ تیر ۱۳۶۷ در برنامه‌ای با استناد به نظرات رسمی دولتمردان آمریکا به نقل از ریگان رئیس‌جمهور وقت گفت:

تنها نفعی که آمریکا در خلیج‌فارس دارد، برقراری صلح است و این فاجعه انسانی ضرورت دستیابی به آن هدف را به حداکثر شتاب رسانده و دو چندان ساخته است.

 

فراخوان عمومی نیروهای بسیجی

امام خمینی با توجه به ماهیت اقدام تجاوزکارانه آمریکا در سرنگونی هواپیمای مسافربری ایرباس، فضای سیاسی-نظامی حاکم بر جنگ و ضرورت بسیج نیروها برای مقابله با وضعیت جدید، پیامی را صادر کردند که در آن با اشاره به ابهام‌ها و تردیدهایی که درباره روند تحولات جنگ و شایعه معامله پنهانی برای پایان دادن به آن پس از سقوط فاو به وجود آمده بود، فرمودند:

امروز تردید به هر شکلی خیانت به اسلام است. غفلت از مسائل جنگ، خیانت به رسول‌الله (ص) است. باید نگذاریم که تلاش فرزندان انقلابی‌مان در جبهه‌ها از بین برود. امروز باید دست اتحاد به یکدیگر داده، محکم و استوار برای جنگی تمام‌عیار علیه آمریکا و اذنابش به‌سوی جبهه‌ها رو کنیم.

پیام امام شور و هیجان فوق‌العاده‌ای در جامعه به وجود آورد؛ چنان‌که مردم ضمن شرکت انبوه در تشییع‌جنازه شهدای حادثه هواپیما و ابراز تنفر از آمریکا، انگیزه مضاعفی هم برای حضور گسترده در جبهه‌های جنگ پیدا کردند.

هم‌زمان، چند تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح قانونی مبارزه مستمر با استکبار و ادامه جنگ تا کسب پیروزی را در قالب راهبرد جدید جمهوری اسلامی ایران با قید یک‌فوریت تقدیم مجلس کردند

 

منبع:

درودیان، محمد، سیری در جنگ ایران و عراق؛ پایان جنگ (جلد ۵)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران، چاپ ششم، ۱۴۰۰، صص ۱۰۹، ۱۱۰، ۱۱۲، ۱۱۳، ۱۱۴، ۱۱۵