سرّی

تظاهرات اخلالگرانه قشریون مذهبی در تهران

از ساعت ۰۸۰۰ روز ۱۷ /۶ /۵۷ (۲۵۳۷ شاهنشاهی)، عده ای از قشریون مذهبی در تعدادی از نقاط تهران بویژه در جنوب و شمال شرق و مرکز تهران، به اقدامات اخلالگرانه مبادرت کردند که مراتب تا ساعت ۱۶۰۰ روز مذکور، باستحضار رسیده است.
دنباله تظاهرات اخلالگرانه فوق از ساعت مذکور بشرح زیر بوده است : ۱ـ از ساعت ۱۵۳۰ روز ۱۷ /۶ /۵۷ که فعالیتهای اخلالگرانه بیشتر در مناطق نظام آباد، فرح آباد و قسمتی از نارمک ادامه داشته، منجر به وارد شدن خساراتی به تأسیسات مختلف در این مناطق از طرف اخلالگران شده است.
در مناطق مذکور، تعدادی از شعب بانکها به آتش کشیده شده و یا شیشه های آنها خرد گردیده است.
همچنین چند دستگاه اتومبیل نیز آتش زده شده و برای جلوگیری از عبور خودروهای نظامی و مامورین آتش نشانی در یکی از خیابانها، یکی از تیرهای سیمانی برق نیز به وسط خیابان انداخته شده است.
در مناطق مورد بحث همچنین تعدادی از مغازه ها نیز خسارت دیده و یکباب مغازه مشروبفروشی نیز آتش زده شده است.
در بعد از ظهر روز ۱۷ /۶ /۵۷، در استادیوم اسب دوانی فرح آباد نیز دود غلیظ مشاهده شده که ناشی از آتش سوزی در استادیوم مذکور بوده است.
اخلالگران همچنین سینما آپادانا را در خیابان دماوند، به آتش کشیده اند.
2ـ اخلالگران در بعد از ظهر روز مذکور، در خیابان مولوی تهران لوله های سیمانی را به وسط خیابان ریخته و ضمن ایجاد آتش سوزی در خیابان مذکور شعب بانکها را نیز تخریب و به آتش کشیده اند.
در خیابان شهباز و میدان ژاله نیز عناصر اخلالگر در تعقیب عملیات تخریبی خود، اداره پست و تلگراف و تلفن منطقه را باتش کشیده و ضمن شکستن شیشه های شعب بانکها و به آتش کشیدن برخی از آنان، حدود ۱۵ دستگاه اتومبیل را نیز در وسط خیابان آتش زده اند.
1 ۴ـ بعد از ظهر روز ۱۷ /۶ /۵۷، حدود ۵۰۰ نفر از خانواده های افرادی که در حوادث روز ۱۷ /۶ /۵۷، کشته و یا مجروح شده بودند، در برابر بیمارستان جرجانی اجتماع و شعار میداده اند : «شاه ترا می کشیم.
» ۵ـ اخلالگران بطور پراکنده در تعدادی از خیابانهای مرکزی و جنوبی تهران به شعب بانکها حمله و شیشه های آنها را شکسته اند.
6ـ حدود ساعت ۰۹۵۰ روز ۱۸ /۶ /۵۷، ۳۰۰۰ نفر از قشریون مذهبی از خیابان لاله زار بطرف میدان سپه تهران در حرکت بوده اند.
7ـ در حدود ساعت ۰۹۳۰ روز ۱۸ /۶ /۵۷، تعدادی از افراد در گروههای مختلف در خیابانهای ژاله، فرح آباد، نظام آباد و میدان خراسان و برخی دیگر از مناطق جنوب و شمال غرب حرکت میکرده اند که برخوردی بین آنها و مامورین رخ نداده است.
8ـ حدود ساعت ۱۰۰۰ روز ۱۸ /۶ /۵۷، گروهی از قشریون مذهبی در برابر مدرسه راهنمائی پرنیانی واقع در خیابان مولوی تظاهراتی برپا کرده اند که با تیراندازی هوائی مامورین متفرق شده اند.
9ـ از صبح روز ۱۸ /۶ /۵۷، بازار و مغازه های خیابانهای امیرکبیر، ملت و بوذرجمهری تعطیل و در سایر نقاط تهران اغلب مغازه ها باز بوده است.
10ـ ساعت ۰۵۴۰ روز ۱۸ /۶ /۵۷، در یکباب مغازه مشروبفروشی آتش سوزی رخ داده که این حادثه عمدی تشخیص داده شده است.
2 ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب نخست وزیری اعلام گردیده است.

توضیحات سند:

۱ـ «مردم به خاطر این که گاز اشک آور اثر نکند اول دو تا از این ماشین های پست را آتش زدند، دو تا از این ماشین وانت پیکان های پست را سوزاندند. بعد هجوم بردند به طرف راهنمایی و رانندگی و آنجا را آتش زدند و بعد اداره پست را. طرف های ظهر کوروش پیروزی را در چهارراه کوکاکولا آتش زدند…» (خاطرات مردمی، بایگانی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی)

۲ـ خبرهای مندرج در بندهای ۶ تا ۱۰ مربوط به روز هجدهم شهریور است که به دلیل تنظیم این گونه توسط ساواک اینجا آمده اند.

منبع: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک – کتاب ۱۱ صفحه: ۴۸