اشاره: اسناد حاضر مربوط به تعطیل کردن حسینیه ارشاد از سوی ساواک می‌باشد. دو نکته مهمی که در این اسناد بیش از همه به چشم می‌خورد: یکی نقش سپهبد عبدالکریم ایادی (که از مقامات بهائی رژیم پهلوی بود) در پیگیری این ماجرا، و دیگری روش برخورد شاه با ارتشبد نعمت‌الله نصیری (در جایگاه رئیس ساواک) می‌باشد.
*****
سند شماره ۱
تاریخ سند: ۱۷ دی‌ماه ۱۳۵۲
رمز
شماره: ۹۲۰
تیمسار ارتشبد نصیری ریاست محترم سازمان اطلاعات و امنیت کشور
اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر فرمودند به قراری که گزارش می‌رسد اغلب مارکسیست‌های اسلامی سرنخشان از همان حسینیه ارشاد سرچشمه می‌گیرد. لازم است گزارش دقیقی بدهید که راجع به مسئولین این مؤسسه تحقیقاتی که تا به حال کرده‌اید به کجا رسیده، شاید با آنها بشود خیلی چیزها فهمید.
سپهبد دکتر [عبدالکریم] ایادی
***
سند شماره ۲
تاریخ سند: ۲۰ دی‌ماه ۱۳۵۲
سرّی
شماره: ۳۴۲/۵۱۳۵
عطف به شماره ۹۲۰ ـ ۵۲/۱۰/۱۷
به شرف‌عرض پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر برسد:
بعد از آنکه بر اساس بررسی‌های معموله معلوم شد که در حسینیه ارشاد، در پوشش مذهب، فعالیت‌های خلاف مصالح ملی به عمل می‌آید، بلافاصله پیشنهاد گردید حسینیه مذکور تعطیل و تا برقراری یک سیستم کاملاً منزه مذهبی[!]، از هرگونه فعالیت آن جلوگیری شود، و این کار متجاوز از یک سال پیش انجام گردیده است. عاملین تبلیغات مضره و عناصری که به افکار شرکت‌کنندگان در جلسات این حسینیه سمت انحرافی می‌دادند دستگیر و تحت تعقیب قرار گرفتند و محمدتقی شریعتی به عنوان مؤسس اولیه و پسر او دکتر علی شریعتی که به عنوان خطیب و گویندۀ حسینیه و آثار قلمی او در شکل دادن به فعالیت‌های مضرّه مورد نظر و ایجاد مبنای گرایشات مارکسیسم اسلامی[!] تأثیر مؤثر داشت، دستگیر و بازداشت شده و تحقیقات دقیق از آنها در جریان است. ضمناً کوشش دامنه‌داری اعمال می‌گردد که کلیه آثار آنان نیز جمع‌آوری و معدوم گردد، و حسینیه ارشاد یک سال است که تعطیل می‌باشد. جزئیات وضع حسینیه ارشاد قبلاً به استحضار رسیده و پس از خاتمه تحقیقات نیز مجدداً به عرض مبارک خواهد رسید.
ارتشبد نصیری
***
سند شماره ۳
تاریخ سند: ۲۰ دی‌ماه ۱۳۵۲
رمز
شماره: ۹۳۳
بازگشت به شماره ۳۴۲/۵۱۳۵ ـ ۵۲/۱۰/۲۰
تیمسار ارتشبد نصیری ریاست محترم سازمان اطلاعات و امنیت کشور
اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر در پاسخ گزارش حسینیه ارشاد فرمودند قبلاً را می‌دانیم حالا چه‌کار می‌کنید.
با تقدیم احترام سروان صانعی‌فرد
***
سند شماره ۴
تاریخ سند: ۲۴ دی‌ماه ۱۳۵۲
شماره: ۳۴۲/۵۱۶۶
تیمسار سپهبد دکتر ایادی
بازگشت به ۹۳۳ – ۵۲/۱۰/۲۰
به شرف‌عرض پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر برسد:
فعالیت‌های مذهبی منحرف‌کننده در حسینیه ارشاد قبل از آن که اقدام به تعطیل آن بشود حاوی اثرات تبلیغی قابل توجهی در توده‌های دانشجو و بازاریان جوان بوده و از میان آنان عده‌ای را عملاً به سمت فعالیت‌های مخرّب سوق داده است. بعد از آنکه به این فعالیت‌های منحرف پی برده شد، از شهریورماه سال ۵۱ به بعد، علاوه بر تعطیل حسینیه مذکور اقداماتی به شرح زیر آغاز شده و کماکان به طور پیگیر ادامه دارد:
۱- دستگیری دو نفر از مبلّغین اصلی و بازداشت و تحقیقات از آنان.
۲ـ جمع‌آوری نشریات گوناگونی که از طریق حسینیه مذکور نشر و توزیع گردیده در حدّی که تاکنون ممکن بوده، و متجاوز از هزاران جلد کتاب و جزوات پلی‌کپی شده و امثال آن ضبط و معدوم گردیده است.
۳ـ عملیات شناسایی و نفوذ در میان آن عده از شرکت‌کنندگان که بیشتر از تبلیغات مزبور متأثر شده و به گروه‌سازی پرداخته بودند، توسعه داده شد و در تهران و برخی از شهرستان‌ها تاکنون چهار گروه مذهبی افراطی که متأثر و مُلهم از تبلیغات انجام شده در حسینیه ارشاد بودند، کشف و اعضای آن دستگیر گردیده‌اند.
۴ـ کماکان عملیات خنثی‌سازی روی تبلیغات مورد بحث که هنوز آثاری از آن در میان گروه‌های مذهبی به چشم می‌خورد به‌طور مستمر ادامه دارد.
۵ـ حسینیه ارشاد کماکان به کلی تعطیل است، و تا ترتیبات صحیح و اطمینان‌بخش برای تجدید فعالیت آن داده نشود، افتتاح نخواهد شد.
ارتشبد نصیری
***
سند شماره ۵
تاریخ سند: ۲۵ دی‌ماه ۱۳۵۲
رمز
شماره ۹۴۲ – ۵۲/۱۰/۲۵
تیمسار ارتشبد نصیری ریاست محترم سازمان اطلاعات و امنیت کشور
بازگشت به شماره ۳۴۲/۵۱۶۶ مورخه ۵۲/۱۰/۲۴
اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر در مورد حسینیه ارشاد فرمودند باید تمام این اشخاص را شدیداً تنبیه کنید، زیرا خیانت بزرگی به کشور کرده‌اند؛ به‌علاوه شما نیستید که در مورد افتتاح و یا عدم افتتاح تصمیم بگیرید[!]. لازم است موضوع را دقیقاً پیگیری و نتیجه را بعداً گزارش دهید.
سپهبد دکتر ایادی
[پی‌نوشت پرویز ثابتی:] اداره کل سوم، رونوشت به اداره یکم ارسال شود تا در سابقه حسینیه ارشاد منعکس نمایند. [امضاء] ۵۲/۱۰/۲۶
***
سند شماره ۶
سرّی
از: ۳۱۲
گزارش
درباره: حسینیه ارشاد
محترماً به استحضار می‌رساند:
برابر سوابق موجود، حسینیه ارشاد در سال ۴۴ با هدف تشریح و ترویج اهداف عالیه اسلام و چاپ و پخش نشریات دینی بدون دخالت در امور سیاسی تأسیس گردید و عملاً از سال ۴۶ فعالیت‌های خود را آغاز نمود. بر اساس بررسی‌هایی که از فعالیت‌های مذهبی حسینیه مزبور به عمل آمد، معلوم گردید که در حسینیه مذکور، در پوشش مذهب فعالیت‌های خلاف مصالح مملکتی به‌عمل می‌آید که در نتیجه در سال ۵۱ حسینیه مورد بحث تعطیل و عده‌ای از عناصر آن که به افکار شرکت‌کنندگان در جلسات آن جهت انحرافی می‌دادند دستگیر و تحت تعقیب قرار گرفتند. در سال ۵۲ اوامر شاهنشاه آریامهر در مورد حسینیه مذکور از طریق تیمسار سپهبد دکتر ایادی به شرح زیر به شرف صدور یافته است:«اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر مقرر فرمودند به قراری که گزارش می‌رسد اغلب مارکسیست‌های اسلامی سرنخشان از همان حسینیه ارشاد سرچشمه می‌گیرد. لازم است گزارش دقیقی بدهید که راجع به مؤسسین این مؤسسه، تحقیقاتی که تا به حال کرده‌اید به کجا رسیده، شاید از آنها بشود خیلی چیزها فهمید.»
شرح لازم در این زمینه تهیه شد تا از طریق تیمسار سپهبد دکتر ایادی به شرف‌عرض مبارک ملوکانه برسد. در این شرح، اقدامات انجام شده در مورد حسینیۀ مورد بحث، ذکر شد و در یک قسمت از آن قید گردید حسینیه ارشاد کماکان به کلی تعطیل است و تا ترتیبات صحیح و اطمینان‌بخش برای تجدید فعالیت آن داده نشود، افتتاح نخواهد شد. در تاریخ ۵۲/۱۰/۲۵ اوامر ملوکانه از طریق تیمسار سپهبد ایادی به‌شرح زیر شرف‌صدور یافته است:«اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر در مورد حسینیه ارشاد مقرر فرمودند باید تمام این اشخاص را شدیداً تنبیه کنید، زیرا خیانت بزرگی به کشور کرده‌اند، به‌علاوه شما نیستید که در مورد افتتاح یا عدم افتتاح تصمیم بگیرید، لازم است موضوع را دقیقاً پیگیری و نتیجه را بعداً گزارش دهید.» در اجرای اوامر مبارک مطاع ملوکانه، حسینیه مزبور کماکان تعطیل و از طرف سازمان اوقاف نیز که قرار بود برای افتتاح حسینیه به ترتیب موجّه اقدام گردد، هیچ‌گونه اقدامی صورت نگرفت و از طرف دیگر علی شریعتی و پدرش نیز دستگیر و به شرحی که مستحضرند بازداشت و سپس با ترتیبات لازم مرخص شدند.
اسناد بیشتر درباره حسینیه ارشاد را در اینجا بخوانید
