در دورهای که سایه جنگ سرد بر سر جهان سنگینی میکرد، حکومت پهلوی ذیل راهبردهای کلان آمریکا، تمام توجه و منابع امنیتی خود را بر مقابله با نفوذ کمونیسم و تهدید شوروی متمرکز کرده بود.
در این زمانه، هرگونه خطری عمدتاً از سوی بلوک شرق تصور میشد. دستگاه امنیتی رژیم پهلوی هم که بخش گستردهای از فعالیت خود را در همکاری تنگاتنگ با سرویسهای امنیتی آمریکایی تعریف کرده بود، بسیاری از تصمیمات کلان امنیتی خود را حول مبارزه با کمونیسم و نگرانی از دخالت شوروی اتخاذ میکرد.
اما در یکی از اسناد محرمانه که در تاریخ ۳۱ شهریور ۱۳۴۸ به ثبت رسیده، ویلیام برومل، رئیس وقت سیا در تهران، تحلیل متفاوتی ارائه میکند.
این گزارش به دلیل سابقه فردی که این هشدار را داده است، اهمیت مضاعف دارد. ویلیام برومل نام مستعار نیکلاس اندرو ناتسیوس (۱۹۲۰-۲۰۰۴) بود. فردی که بجز ایران، سابقه ریاست ایستگاه سیا در یونان، ویتنام، فرانسه، کره، آرژانتین و هلند را نیز داشته است.
او که در هنگامه جنگ جهانی دوم به عنوان سرباز عادی در ارتش وارد شده بود، به سرعت در ردههای جاسوسی نظامی پیشرفت کرد و متخصص ضد جاسوسی شد و در عملیاتهای متعددی برای خنثی کردن تلاشهای آلمان در مدیترانه شرکت کرد.
با ورود ویلیام برومل به ایران بود که ایستگاه منطقهای سیا از قبرس به تهران منتقل شد و در دوره او ایستگاه سیا در تهران به مرکز فرماندهی دستگاه جاسوسی ـ اطلاعاتی امریکا در منطقه خاورمیانه تا مشرق دور ارتقاء مقام یافت. در این سالها میتزی ناتسیوس، همسر او در تهران به عنوان معلم زبان انگلیسی مشغول به فعالیت بود.
از جمله مسئولیتهای بعدی او پس از پایان مسئولیت در ایستگاههای جاسوسی، عضویت در هیئت مدیره بنیاد کتابخانه کنگره بود.
این سند روایتگر دیداری محرمانهای میان ویلیام برومل، رئیس وقت سیا در ایران و منبع ساواک است که طی آن برومل برخلاف سیاست رسمی، تهدید اصلی علیه ایران را نه از سوی شوروی بلکه از جانب صهیونیستها اعلام میکند.
متن سند:
گزارش خبر
تاریخ گزارش: ۶/۷/۴۸
موضوع: ملاقات ویلیام برومل با منبع
ساعت ۱۴:۳۰ مورخه ۳۱/۶/۴۸ آقای ویلیام برومل (رئیس سیا) در ایران ضمن ملاقات با منبع اظهار داشته که تهدید احتمالی و نهائی به ایران از طرف شوروی نخواهد بود بلکه خطر مزبور از طرف صهیونیستها است. منبع میگوید شما که هفتهای یکبار بحضور رئیس سازمان امنیت میروید، چرا گزارش نمیکنید؟ برومل پاسخ میدهد که من اینکار را نمیتوانم بکنم