مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در نظر دارد به تبیین و بررسی چرایی تداوم جنگ بعد از پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر بپردازد. بر این اساس در پرونده‌ای ویژه با عنوان “چرایی تداوم جنگ پس از فتح بزرگ”، در قالب گزارش، خاطرات تاریخ شفاهی فرماندهان و طرح پرسش و پاسخ، به ابعاد مختلف این موضوع می‌پردازد.

سردار مرحوم محسن پاکیاری؛ معاون عملیات لشکر ۱۹ فجر شیراز در دوران دفاع مقدس در بخشی از کتاب تاریخ شفاهی خود به بیان دلایل ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر و ورود به خاک عراق با اجرای عملیات رمضان پرداخته است:

بعد از عملیات فتح‌المبین، عملیات بیت‌المقدس اجرا شد که در نتیجه آن، خرمشهر آزاد شد. در عملیات بیت‌المقدس که موفقیت چشمگیرش بعثی‌ها را مبهوت کرده بود، موجبات نگرانی بعثی‌ها فراهم شد.

آن‌ها می‌دانستند که بعد از فتح خرمشهر، نوبت بصره است. بصره مهم‌ترین شهر عراق در نزدیکی مرز و دومین شهر عراق از نظر منابع نفتی بود.

فرماندهان ایران هم معتقد بودند کلید پایان جنگ، تهدید بصره است. نظام بین‌الملل هیچ توجهی به خواسته‌های ما نداشت.

از طرفی، به صدام هم نمی‌شد اعتماد کرد؛ چون هر آن ممکن بود با بازسازی یگان‌هایش، دوباره به خاک ما تجاوز کند؛ چنان‌که بعد از قبول قطعنامه، این کار را کرد؛ هرچند که با شکست مواجه شد. بنابراین، هدف از گرفتن بصره این بود که جنگ، عادلانه پایان بپذیرد.

برای تصمیم‌گیری درباره اجرای عملیات در خاک عراق، فرماندهان یک جلسه با امام گذاشتند. در آن جلسه، درباره توقف جنگ هم صحبت شده بود که گویا عده‌ای موافق و عده‌ای مخالف بودند.

امام با اتمام جنگ در آن اوضاع، موافق نبودند و بر ادامه جنگ روی مرزها تأکید می‌کردند.

عده‌ای از فرماندهان گفته بودند که ما برای تمام کردن جنگ، باید منطقه مهمی از عراق را بگیریم و چیزی در دست داشته باشیم.

ایران خرمشهر را آزادکرده بود؛ ولی از نظر نظامی، در آن اوضاع، پدافند کردن در پشت رودخانه اروند ممکن نبود.

امام نگران بودند که عملیات در خاک عراق، مشکلاتی برای مردم آن کشور به وجود بیاورد؛ به همین دلیل، ادامه جنگ در خاک عراق را به این شرط پذیرفتند که تلفات به مردم کشور همسایه وارد نشود.

 

منبع:

محمدقاسمی، زهره علی عسکری، تاریخ شفاهی دفاع مقدس: روایت محسن پاکیاری، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران ۱۴۰۱، ص ۱۱۴